ارزیابی اثرات تغییرات کاربری/ پوشش اراضی بر تغییر رواناب حوض? آبریز «اوجان چای» با پردازش تصاویر ماهواره ای

چکیده: برنامه ریزی منابع آب مستلزم شناخت سهم رواناب و اتخاذ تدابیر مناسب جهت ذخیره سازی و تنظیم جریانات خروجی از زیر حوضه های آبریز است. از سوی دیگر تغییر کاربری اراضی در یک حوضه آبریز می تواند تأثیر قابل توجهی بر چرخه هیدرولوژی و درنتیجه منابع آب حوضه داشته باشد. ازاین رو، شناخت آثار تغییر کاربری اراضی بر پاسخ های هیدرولوژی حوضه های آبریز راه گشای تعیین استراتژی مناسب در توسعه پایدار منابع آب می باشد. در این پژوهش، به منظور بررسی اثرات تغییرات کاربری اراضی و پوشش زمین بر رواناب حوض? آبریز« اوجان چای» در باز? زمانی سی ساله (1984 تا 2014)، پس از تهی? سری تصاویر ماهوار? لندست مربوط به سال های 1984، 1993، 2004 و2014 در مرحل? پیش پردازش تصحیحات رادیومتریک، اتمسفری و هندسی بر روی تصاویر اعمال گردید. آنگاه به منظور اعتبارسنجی و شناخت اولیه از منطقه شاخص های پوشش گیاهی نرمال شده(ndvi) و خاک بایر (bi) استخراج گردید. با استفاده از روش طبقه بندی حداکثر احتمال، نقشه های کاربری و پوشش اراضی برای چهار سال موردمطالعه تهیه شد که بررسی و ارزیابی ماتریس خطای نتایج طبقه بندی نشان از دقت نسبتاً بالایی داشت. پس از اطمینان از صحت طبقه بندی اقدام به استخراج نقشه های تغییرات کاربری و پوشش اراضی گردید و میزان تغییرات حادث شد? هریک از طبقات و تبدیل به سایر طبقات دیگر به دست آمد. نتایج نشان داد در تمامی طبقات تغییرات قابل توجهی در این سال ها در منطقه اتفاق افتاده است. در مرحل? بعد جهت تکمیل داده های دبی، بارش و دما، با استفاده روش های غیر گرافیکی و نیز درون یابی، داده های ناقص تخمین زده شد و برای اطمینان از صحت یا همگنی نیز آزمون ران تست بر روی داده ها اجرا گردید. سپس به بررسی رفتار دبی و بارش و نیز دما و بارش در طی این دوره پرداخته شد. آنگاه به منظور برآورد حجم رواناب حوضه ابتدا لای? گروه های هیدرولوژیکی خاک با استفاده از لایه های شیب، کاربری و پوشش اراضی و لیتولوژی تهیه گردید و مشخص شد که بیشترین مساحت حوضه تحت پوشش گروه c قرار دارد. با به کارگیری این لایه، نقش? شمار? منحنی و نگه داشت سطحی برای چهار تصویر استخراج گردید. در این مورد نیز نتایج نشان داد که به استثنای سال 1993 روند شمار? منحنی در منطقه روبه افزایش و بالطبع آن نگهداشت سطحی روبه کاهش است. سپس با استفاده از معادل? سازمان حفاظت خاک آمریکا(scs) و بارش شبیه سازی شد? 100میلی متری، حجم رواناب حوضه برای هریک از سال ها برآورد گردید. بدون در نظر گرفتن سایر پارامترهای موثر بر رواناب حوضه، نتایج نشان داد که افزایش یا کاهش حجم رواناب خروجی با چگونگی تغییرات کاربری و پوشش اراضی همخوانی دارد، بخصوص تغییرات در طبقات اراضی بایر و اراضی مرتعی که بیشترین تأثیر را در نوسان حجم رواناب در تمامی سال های موردبررسی داشته است.